Wie bestuurde de scooter?

Wie bestuurde de scooter?

Stel je voor: samen met een vriend maak je het plan om een hotel te overvallen. Jullie hebben aan alles gedacht, en zijn er helemaal klaar voor. Jullie vertrekken samen op een scooter, in donkere kleding en met een mes op zak. Maar, als jullie bij het hotel aankomen en een laatste rondje rijden om te kijken of er niemand in de buurt is, zien jullie twee agenten. Jullie slaan direct op de vlucht. Het is een chaotische vlucht, welke erin eindigt dat jullie een voetganger aanrijden, die overlijdt. Jullie worden gepakt en worden verdacht van dood door schuld. Maar jullie besluiten allebei te zeggen dat de ander de scooter bestuurde, zodat je zelf niet schuldig bent. Dan is het erg lastig voor het OM om te bewijzen wie de bestuurder was.

Dit is een echt gebeurde zaak, de zogeheten Nijmeegse scooterzaak. Deze week heeft de Hoge Raad besloten dat beide jongens veroordeeld kunnen worden voor dood door schuld.

De Nijmeegse scooterzaak
Deze zaak heeft ruim acht jaar gelopen. De betrokken jongens reden op 15 januari 2010 met hun scooter een voetganger dood. Het heeft dus lang geduurd voordat duidelijk was hoe we in Nederland met zo’n geval om moeten gaan. Doordat beide jongens elkaar aanwezen als bestuurder, was het onmogelijk om te bewijzen wie van de twee de voetganger heeft aangereden. Het zou wel erg wrang zijn als ze daardoor vrijgesproken zouden moeten worden. Het was namelijk een levensgevaarlijke vlucht. De jongens reden veel te hard, tegen het verkeer in en reden door rood. Ze wisten lantaarnpalen, verkeersborden en auto’s maar net te ontwijken. Uiteindelijk reden ze de voetganger aan toen ze door rood reden.

In eerste instantie veroordeelt de rechtbank een van de jongens voor doodslag, en spreekt de ander daarvan vrij. In hoger beroep spreekt het gerechtshof ze beiden vrij voor het aanrijden van de voetganger. Het OM gaat in cassatie bij de Hoge Raad, en die zegt dat het hof beter had moeten kijken naar de mogelijkheid dat er sprake was van medeplegen. De zaak komt daarna weer terecht bij een gerechtshof. Dat hof oordeelt dat er inderdaad sprake is van medeplegen van dood door schuld, en veroordeelt beide jongens. Ditmaal gaan zij in cassatie. De Hoge Raad oordeelt dat het hof een juiste beslissing heeft gemaakt. Daarmee is er een eind gekomen aan de zaak.

Medeplegen
Omdat niet bewezen kon worden wie van de twee jongens de scooter bestuurde, moest de rechter een uitvlucht nemen naar medeplegen. Medeplegers worden even zwaar gestraft als een dader die alleen handelt. Om iemand te kunnen veroordelen voor medeplegen, moet er sprake zijn van een bewuste en nauwe samenwerking bij het uitvoeren van het strafbare feit. Dit is iets anders dan medeplichtigheid. De grens voor medeplichtigheid is minder streng. Je bent medeplichtig als je het ‘hulpje’ van de dader bent. Bijvoorbeeld als je alleen maar op de uitkijk staat, of alleen maar zorgt voor een vluchtauto. Een medeplichtige wordt ook minder zwaar gestraft: de maximale straf wordt met een derde verminderd.

De vraag was dus of er hier sprake was van een bewuste en nauwe samenwerking tussen de twee jongens. Dat die samenwerking er was voor het plegen van de overval, was wel duidelijk. Maar het is lastig om aan te tonen dat die samenwerking er ook was tijdens het vluchten en het doodrijden van de voetganger. Het hof komt uiteindelijk tot het oordeel dat die samenwerking er wel is.

Het hof overweegt daarbij dat er in ieder geval sprake is van een bewuste en nauwe samenwerking op het moment voordat ze op de vlucht sloegen. Ze wilden immers het hotel overvallen en hadden daartoe samen voorbereidingen getroffen. Bij het voorbereiden van zo’n ernstig misdrijf, is het logisch dat ze niet gepakt willen worden, en dat ze op de vlucht slaan zodra ze betrapt worden. Het is daarbij ook te voorzien dat er sprake zou zijn van gevaarlijk rijgedrag. Als je vlucht, wil je alleen maar zo snel mogelijk ontsnappen, en denk je niet direct aan de verkeersveiligheid.

Daarom oordeelt het hof (en de Hoge Raad is het hier mee eens) dat het niet uitmaakt wie van de twee jongens de scooter heeft bestuurd en wie achterop zat. Uit het feit dat ze bewust en nauw hebben samengewerkt om het hotel te overvallen, kan je afleiden dat ze ook bewust en nauw samenwerkten tijdens de vlucht en het gevaarlijke rijgedrag. Op deze manier kunnen beide jongens worden veroordeeld.

Recht of krom?
Aangezien ik in Nijmegen studeer, waar de jongens de voetganger hebben doodgereden, heb ik deze zaak tijdens mijn studie verschillende keren teruggehoord in de collegezalen. Bij elke nieuwe ontwikkeling kwam het wel weer even te sprake. In 2015 is er zelfs een reconstructie gedaan van de vlucht op de scooter, om te onderzoeken met welke snelheid ze hebben gereden. Daarvoor werden toen een aantal straten afgesloten.
Ik vind deze uitkomst van de zaak recht. Als het oordeel anders was geweest, waren ze beide vrijgesproken, omdat niet te bewijzen was wie van de twee de scooter bestuurde. Dat ze zijn veroordeeld, is een rechtvaardige uitkomst. Ik denk inderdaad dat er sprake was van een bewuste en nauwe samenwerking. Tijdens het maken van de plannen om het hotel te overvallen, zullen ze het er ongetwijfeld over hebben gehad wat ze zouden doen als ze betrapt zouden worden. De beslissing om te gaan vluchten hebben ze samen gemaakt. Het is dan ook goed dat ze er beide voor worden gestraft.

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *